Theo dự báo, mưa to ở vùng núi phía Bắc sẽ còn kéo dài ít nhất 1-2 ngày nữa, nguy cơ xảy ra ngập lụt ở nhiều nơi.

Lũ vượt mốc lịch sử năm 1968

Sáng nay, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia phát tin cảnh báo lũ đặc biệt lớn trên sông Thao; lũ khẩn cấp trên sông Lục Nam và sông Thương; lũ trên sông Cầu cùng các sông khác ở khu vực Bắc Bộ.

Theo đó, mực nước lúc 5h ngày 10/9, trên sông Thao tại Lào Cai là 86,18m, trên báo động (BĐ) 3 là 2,68m; tại Bảo Hà 61,81m, trên mức lũ lịch sử năm 2008 (60,93m) 0,88m; tại Yên Bái 35,22m, trên mức lũ lịch sử năm 1968 (34,42m) 0,8m;

Trên sông Cầu tại Đáp Cầu 6,06m, dưới BĐ3 0,24m; trên sông Thương tại Phủ Lạng Thương 6,53m, trên BĐ3 0,23m (lúc 4h); trên sông Lục Nam tại Lục Nam 6,61m, trên BĐ3 0,31m; trên sông Lô tại Tuyên Quang 25,64m, dưới BĐ3 0,36m.

Mưa lũ gây ngập nặng ở Thải Nguyên. Ảnh: NLD

Dự báo trong 12 giờ tới, lũ trên sông Thao tại Lào Cai tiếp tục xuống; tại Bảo Hà, Yên Bái tiếp tục lên duy trì ở mức trên lũ lịch sử. Lũ trên sông Lô, sông Cầu, sông Thương tiếp tục lên. Lũ sông Lục Nam xuống chậm.

Trong 12- 24 giờ tiếp theo, lũ trên sông Thao tại Lào Cai tiếp tục xuống; tại Bảo Hà biến đổi chậm, tại Yên Bái tiếp tục lên và duy trì trên mức lũ lịch sử. Lũ sông Lục Nam tiếp tục xuống.

Cơ quan khí tượng cảnh báo, từ nay đến 11/9, lũ trên sông Hoàng Long tiếp tục xuống dưới mức BĐ1; trên các sông khác ở khu vực Bắc Bộ xuất hiện 1 đợt lũ.

Trong đợt lũ này, đỉnh lũ trên các sông nhỏ tại các tỉnh miền núi phía Bắc, đặc biệt tại các tỉnh Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Kạn, Bắc Giang, Lào Cai, Yên Bái, Hòa Bình, Sơn La lên mức BĐ2-BĐ3, có sông trên BĐ3.

Nguy cơ cao xảy ra ngập lụt tại các vùng trũng thấp ven sông tại các tỉnh Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Bắc Giang, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Hòa Bình; lũ quét và sạt lở đất trên các sườn dốc ở khu vực vùng núi Bắc Bộ.

Trong đó, tỉnh Yên Bái được coi là nơi có mưa lớn nhất ở Bắc Bộ. Tại thành phố Yên Bái có mưa đặc biệt lớn, lượng mưa đo được có nơi đến gần 360mm.

Dự báo trưa nay lũ sẽ đạt đỉnh, cao hơn mức lũ lịch sử 1m08. Lũ lớn, mưa chưa dứt, mức độ ngập có thể sâu hơn tại thành phố Yên Bái và các huyện Trấn Yên, Văn Yên, Văn Chấn, Lục Yên, Yên Bình, Trạm Tấu.

Nguyên nhân gây ngập lụt nghiêm trọng ở miền Bắc

Trao đổi với tờ SK&ĐS, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Huy – chuyên gia về biến đổi khí hậu và cảnh báo thiên tai cho rằng, nguyên nhân ngập lụt diện rộng nghiêm trọng ở miền Bắc là do lượng mưa quá lớn. Nhìn vào số liệu lượng mưa trong 24 giờ qua ở các trạm đo thuộc các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc có thể thấy rõ.

Với địa hình đồi núi dày đặc trên trung du và các tỉnh miền núi phía Bắc thì chỉ cần lượng mưa cục bộ 150mm/ ngày đã tạo ra nguy cơ ngập và lũ quét ở các vùng thấp trũng. Song, lượng mưa hiện nay chủ yếu là hơn 250mm, cá biệt có những nơi mưa tới hơn 300mm, hơn 400mm như Thái Nguyên, Lào Cai, phía Bắc Quảng Ninh, Yên Bái.

Với lượng mưa 24 giờ như thế kết hợp mực nước lớn sẵn sau ngày mưa hoàn lưu bão thì hệ thống thoát nước khó có thể đáp ứng. Ngay cả khi các hồ thủy lợi hay thủy điện ở mực nước thấp trước mưa thì nước cũng làm đầy hồ trong ngày. Lụt là không thể tránh khỏi.

TS Huy khuyến cáo, hiện Bắc Bộ vẫn tiếp tục xảy ra mưa lớn diện rộng ở miền núi và trung du phía Bắc. Khả năng cao sẽ phát sinh thêm nhiều điểm ngập lụt và sạt lở mới. Bà con nên tạm tránh xa những khu vực có taluy dốc, tìm đến tránh trú ở nơi bằng phẳng. Những nơi ven sông, ven suối có nguy cơ nước dâng và lũ quét thì nên di dời lên chỗ cao hơn.

Ngoài ra, người dân tại các khu vực không có dòng chảy thì tìm kiếm xung quanh những vật dụng có thể làm bè. Có thể tận dụng cây chuối, cọc tre làm thành bè, neo vào nơi nào đó dự phòng khi nước lên. Có thể tự tạo phao cứu sinh tạm thời bằng cách dùng vỏ chai nhựa và sợi dây thừng xung quanh kết thành khối chắc chắn. Gia đình nào có áo phao thì để nơi dễ tiếp cận nhất. Ở những vùng thấp trũng, phải đảm bảo mọi thành viên trong gia đình phải có áo phao, hoặc thứ gì đó làm phao bơi được để phòng ngừa nguy cơ ngập lũ.

Mưa lũ còn kéo dài trong vài ngày tới

Khi bão số 3 đổ vào đất liền, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia dự báo bão sẽ gây mưa to tại miền Bắc đến hết ngày 9/9.

Tuy nhiên, sau khi bão tan lại xuất hiện rãnh thấp qua Bắc Bộ. Hình thế thời tiết này gây mưa lớn kéo dài sang khu vực miền núi Việt Bắc và mưa trở lại ở đồng bằng Bắc Bộ, Thanh Hóa.

Dự báo mưa to ở vùng núi phía Bắc sẽ còn kéo dài ít nhất 1-2 ngày nữa. Từ đêm 11 và ngày 12/9, mưa lớn ở khu vực này có xu hướng giảm dần.

Tuy nhiên, khu vực đồng bằng Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ tiếp tục có mưa vừa, mưa to, cục bộ có nơi mưa rất to.

63 người chết, 40 mất tích do bão, lũ

Theo thống kê đến sáng 10/9 của Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), bão và hoàn lưu bão số 3 gây mưa lũ, sạt lở đất tại các tỉnh, thành phố miền Bắc đã làm làm 63 người chết, 40 người mất tích, 752 người bị thương, hàng trăm nghìn hecta hoa màu bị hư hỏng…